فرصت برابر آموزش

آموزش رایانه و امور آموزشی و پرورشی

فرصت برابر آموزش

آموزش رایانه و امور آموزشی و پرورشی

فناوری اطلاعات وارتباطات وتدریس برتر


فناوری اطلاعات وارتباطات وتدریس برتر


آرزوی بشر برای دستیابی به امکانات و توانمندی های جدید به اندازة خود بشریت قدمت دارد .ما همواره درتکاپوی گسترش مرزهای وجود خود به لحاظ اجتماعی، جغرافیایی یا ذهنی بوده ایم . ظهور و پیدایش جوامع اطلاعاتی ، بسیاری ازفرضیه ها ی آموزش را با پرسش های اساسی روبه رو ساخته است . فناوری‌های جدید اطلاعات و ارتباطات ، دنیایی را که درآن زندگی می کنیم و روش های یادگیری چگونه زیستن را تغییر داده اند. ICT منبعی باارزش برای تولید دانش ،بستری مناسب برای انتقال محتوا و ابزاری توانمند برای ایجاد تعامل درفرایند یاددهی- یادگیری درکلاس درس می باشد .
با اینکه بطورکلی پایه و اساس تحولات تعلیم و تربیت درجهان ، از علم و فناوری نشأت می گیرد، ولی درعمل ثابت شده است که اغلب تحولات بزرگ در آموزش و پرورش ریشه درتجربیات و تلاش علمی و عملی معلمان هوشمند و آینده نگرداشته اند . مسلماً درگوشه و کنار کشورما ، معلمان توانمند و خلّاقی هستند که با ابتکار و نوآوری،فناوری را با آموزش تلفیق می کنند و به شیوه های متفاوت ،هر چند با امکانات اندک ، رایانه را به کلاس درس می برند.
از آنجا که آموزش بیش از هر موضوعی متأثر از تحولات فناوری است ،آموزش و پرورش به عنوان نهاد اصلی و رسمی آموزش درهر جامعه ،نیاز دارد خود را به فناوری های جدید مجهز کند.
امروزه معلمان توانسته‌اند تا با بکارگیری علم و فناوری های جدیداطلاعاتی روش هایی نو خلق‌کنند وکلاس‌درس را از محدودة چهاردیواری خارج کنند و با‌سایر مراکزعلمی و آموزشی در جهان مرتبط سا زند، به گونه ای دیگر مسئلةزمان و‌مکان در دنیای تعلیم و تربیت مانع اصلی به حساب نمی آید و این همه از برکت بکارگیری اندیشه های نو و خلاق معلمان و کارشناسان آموزشی بوده است.

 

برای مشاهده کامل متن به ادامه مطلب مراجعه کنید.


فناوری اطلاعات چیست؟
فناوری اطلاعات به آن دسته ار فناوری هایی اطلاق می گردد که فرد را در ضبط ، ذخیره ، پردازش ، بازیابی ، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می دهند و در یک بیان ساده تر فناوری اطلاعات به معنای بکارگیری انواع فناوری ها به منظور انتقال اطلاعات است .

مزایای استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش
استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش از مزایایی به شرح ذیل برخوردار است :
1- پرورش وارتقای مهارت سواد اطلاعاتی،منظور ازمهارت سواد اطلاعاتی جمع آوری ، پردازش ، انتشار اطلاعات به صورت متن ، نمودار و ... و مبادلة این اطلاعات در محیط های آموزشی و یادگیری است .
2-افزایش معلمان مجرب و همگام با فناوری روز که نسبت به تجربیات دانش آموزان در خارج از کلاس آگاه هستند .
3-آموزش با هزینة کمتر

موانع استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش
استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش ممکن است با برخی موانع و محدودیت ها مواجه گردد که برخی از موانع به شرح ذیل است :
1-عدم حمایت لازم از سوی نظام آموزش و پرورش در خصوص معلمان فعال در عرصة فناوری اطلاعات .

2-فراگیر نبودن استفاده از فناوری اطلاعات در مدارس کشور و در بین معلمان مدارس .
3-تمایل به انجام وظیفه در چارچوب بخشنامه ها که جای تصمیم گیری خلاق و مواجهه با شرایط جدید را گرفته است .
4-صرف وقت‌زیاد در خارج از کلاس درس برای‌تولید محتوای الکترونیک بدون‌هیچ حق الزحمه ای .
5-نگرش سنتی به امر تعلیم و تربیت و دوری از نوگرایی در کاربرد روشهای نوین تدریس .

3 اصل حاکم بر توسعة فناوری اطلاعات در تربیت معلمان
اصول حاکم در توسعة فناوری اطلاعات در تربیت معلمان بر 3 اصل استوار است :
1- معلمان باید دربارة گسترة وسیعی از کاربرد رایانه در کلاس درس و فضای آموزشی مطالبی بیاموزند .
2-فناوری اطلاعات را باید در موقعیت های آموزشی و درسی ارائه کرد و معلمان عملاً نحوة استفاده از فناوری اطلاعات را در کلاس درس ببینند .
3-فناوری اطلاعات نباید در فضای سنتّی آموزش محدود شود . فناوری را می توان هم برای پشتیبانی از اشکال سنتّی فراگیری و هم به منظور تحوّل آن به کار برد .

جهانی شدن و فناوری اطلاعات :
فناوری اطلاعات ، نقش اساسی در تحقّق و تعمیق اهداف تعلیم و تربیت دارد . گسترش فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارها و مفاهیم ، موجب بسط اطلاعات و دسترسی آسان و کم هزینه برای فراگیرندگان اعم از دانش آموزان ، دانشجویان و معلمان به روش آن لاین (
online) می شود و زمینة تبادل سریع اطلاعات و تعاملات فرهنگی را میّسر می سازد .
رشد جوامع فرهنگی امروزه در گرو همگرایی و تعامل ، گفتگو و تبادل دانش و اطلاعات و فرهنگ بشری است . دوران واگرایی ، تک گویی و انزواطلبی به پایان رسیده است ، مرزهای جغرافیایی و حتّی مرزهای فرهنگی و عقیدتی نفود پذیر شده اند . باید با آگاهی ، شناخت و هوشمندی و نیز با تکیه بر فرهنگ و مؤلفه های بومی و آمادگی برای پذیرش تحوّلات علمی وبین المللی نقش وجایگاه خود را پیدا کرد وخود را در مواجهه با پدیده های نو و تعیین مسیرهای تحوّل آماده نمود .

آموزش الکترونیکی چیست ؟
با گسترش فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی ، امروزه روشهای جدیدی در عرصة آموزش و یادگیری به وجود آمده است که یکی از این روشها ، آموزش الکترونیکی است .
اصطلاح آموزش الکترونیکی ، شامل مجموعة وسیعی از کاربردها و عملکردها از جمله آموزش مبتنی بر رایانه ، کلاس های مجازی و منابع اطلاعاتی و کتابخانة دیجیتال است .
آموزش الکترونیکی ، آموزش مبتنی بر فناوری های ارتباطی مانند رادیو ، تلویزیون ، وسایل ارتباطی و شبکه ای رایانه ای ، به ویژه اینترنت است و به ارائة محتوای آموزشی از طریق رسانه های مجازی اطلاق می شود . در محیط آموزش الکترونیکی ، ابزارهای دیداری و چندرسانه ای پایه و اساس تدریس و یادگیری را تشکیل می دهند .
درآموزش‌الکترونیکی،محتوای‌آموزشی درفرم های متفاوتی قابل ارائه است.مانند فایل های 
pdf یا html یا فایل های صوتی،تصاویر و فیلم های ویدئویی که به صورت چندرسانه ای هم زمان با صدا و تصویر و سایر ابزارها و برنامه ها در اختیار کاربران و فراگیرندگان در نقاط گوناگون قرار می گیرد .
به طور کلّی در آموزش الکترونیکی امکان برقراری و ارتباط همزمان با استادان و معلمان در ساعت های مشخص ، قابلیت استفاده از محیط های مشارکت گروهی میان فراگیرندگان مانند : انجمنهای الکترونیکی ، گفتگوی الکترونیکی ، فهرست های ارسال مطالب از طریق پست الکترونیکی و ... وجود دارد .

مزایای بهره گیری ازآموزش الکترونیکی :
مزایای بهره گیری از آموزش الکترونیکی به شرح ذیل است :
1-بهره گیری از امکانات صوتی. تصویری برای‌تفهیم مطالب و افزایش بهره وری کار.
2- به روز بودن اطلاعات و مطالب ارائه شده .
3-امکان ایجاد ارتباط کاربر با برنامه .
4-امکان تبادل اطلاعات کاربران یا فراگیرندگان با یکدیگر .
5-ضروری نبودن حضور کاربر در زمان و مکان خاص .
6-امکان سنجش آموخته های کاربر به خصوص در مقایسه با دیگران .
7-امکان برگزاری دوره های منتج به دریافت مدرک و یا گواهینامه .
8-امکان رفع اشکال برای کاربران یا فراگیرندگان .
9-امکان مخاطب قرار دادن تعداد زیادی از کاربران .
10-فراهم شدن امکان جستجو برای بانک پرسش و پاسخ .
11-فراهم شدن امکان استفاده از بانک اطلاعاتی برای مجموعة پدید آورنده .

نقش حیاتی فناوری الکترونیکی در آموزش و پرورش
یادگیری الکترونیکی زاییدة چرخة تحولات سریع و رو به گسترش فناوری های نو به مفهوم واقعی آن است. تاکنون تعاریف متفاوتی از یادگیری الکترونیکی ارائه شده است. ما تعریف «کراس» را که خیلی ها او را مخترع واژة یادگیری الکترونیکی می دانند انتخاب کرده ایم. کراس یادگیری الکترونیکی را دارای شش نشانه به شرح زیر می داند:
 
1-یادگیری الکترونیکی به وسیله اینترنت صورت می گیرد.
 
۲- با جدیدترین اطلاعات همراه است.
 
3-مجموعه ای از روش های آموزشی را در برمی گیرد (آموزش های مجازی، همکاری دیجیتالی، شبیه سازی و...)
 
4-فراگیر محور است و به ویژگی فردی او توجه دارد.
 
5-اینترنت محور نیست، کثرت‌گراست (شامل همه می شود).
 
6-نهایتاً قابلیت انجام دادن فرایندهای اداری و مدیریتی از قبیل: ثبت نام، پرداخت شهریه، نظارت بر روند اجرای فعالیت های یادگیرنده، تدریس و اجرای ارزشیابی از راه دور را فراهم می کند.
 
به طور کلی، یادگیری الکترونیکی به آن نوع یادگیری گفته می شود که در محیط شبکه به وقوع می پیوندد و درآن مجموعه ای از فناوری چندرسانه ای، فرارسانه ای و‌ارتباطات از راه‌دور به خدمت گرفته می شود و نـوعی یـادگیـری است که در محیط اینترنت صـورت می گیرد و با بهره گیری از فناوری شبکه تسهیل می شود.

روش یادگیری الکترونیکی
این نوع یادگیری که به استفاده از تکنولوژی آموزشی اشاره دارد، تأکید می کند که در فضای مسقّف کلاس درس، معلمان از رسانه های سنگین آموزشی اعم از رایانه های عمومی، شخصی، سی دی ها، دیسکت ها، سایت های اینترنت، ایمیل و حتی نانو فناوری در فرایند یاددهی استفاده کنند تا یادگیری را تسهیل کرده و موجبات ارتقاء سطح علمی فراگیران را فراهم آورند. این روش یادگیری برای شاگردان از آن جهت کارآمد و اثربخش است که بازدهی تحصیلی و فعالیت آموزشی آنان و عملکرد و تدریس و رفتار کلاسی معلمان را بهبود می بخشد، چرا که براساس تحقیقات انجام شده این نتیجه حاصل گردید: «که75درصد یادگیری از طریق وسایل دیداری و تصویری و به وسیله حس بینایی انجام خواهد شد. در صورتی که تنها 13درصد یادگیری از طریق حس شنوایی و وسایل صوتی انجام می‌گیرد و دیگر حواس به ترتیب، بساوایی 6 درصد، بویایی و چشایی هر کدام 3 درصد در حافظه و یادگیری تأثیر دارند» و فرایند یادگیری کامل را متأثر می کند و اثربخش می نماید.
 
به همین دلیل است که در طراحی مدارس بهتر فردا، فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش حیاتی خود را ایفا می کند، چرا که در فرایند ارتباط دهی فناوری نوین آموزش و پرورش، قدرت‌بهره گیری‌فراده و فراگیرافزایش می یابد؛ مثلاً با کاربرد فناوری و ویدئو ماهواره ای در ژاپن دانش آموزان یک کلاس با معلم و دانش آموزان هم پایة خود درنقطة دیگری از همان کشور طلب همیاری می کنند، حتّی برای تهیه گزارش در درس علوم اجتماعی از طریق پست الکترونیکی با دانش آموزان هم سن و سال خود در کشورهای اروپایی ارتباط برقرار می‌کنند یا برای همسالان خود در کانادا، مالزی و سریلانکا نامه می نویسند و دربارة مسائل جهانی با هم گفت وگو می کنند. با این سبک تدریس در رویکرد جدید کلاسداری، کاربرد فناوری نوین در کلاس درس، خواه از طریق یادگیری گروهی ، یا به وسیله ویدئو کنفرانس و یا استفاده از آموزش مجازی ، دانش آموزان را در مرکز فرایند آموزش قرار می دهد. این همان راهی است که به قول « جان دسی »، ما در آن می توانیم بر روی آنچه که در گذشته گلوگاه بزرگی برای جداسازی دانش آموزان از فرصت ها بوده است، پلی بزنیم. آموزش با این شیوه این امکان را برای معلمان و شاگردانی که از لحاظ زمان و مکان و یا هر دو از یکدیگر جدا هستند فراهم می آوردتا از طریق نرم افزار مدیریت دروس، منابع چندرسانه ای و مانند آن با هم ارتباط برقرار کنند و محتوای درس را دریافت نمایند و با همدیگر تبادل اطلاعات و انتقال معلومات داشته باشند .

راهکارهای استفاده از یادگیری الکترونیکی
برای این که بتوان به فراگیران کمک کرد تا به سطوح عالی حیطة شناختی بلوم برسند، یعنی از مرحلة دانش و فهم و کاربرد به مرحلةتحلیل و ترکیب و ارزشیابی صعودکنند و جنبة نقّادی به خود بگیرند و به جای اخذ مطالب و نگهداری آن، مطلب سازی نمایند و دانش دید بسازند، لازم است علاوه بر آشنایی با دیگر شیوه های نوین تدریس زمینة استفاده از رسانه های سنگین آموزشی و شبکه های نرم افزاری درون کلاسی و برون کلاسی، اقدامات زیر صورت گیرد:
 
1-
 برگزاری کلاس های آموزش ضمن خدمت برای معلمان، گردهمایی علمی، آموزشی، همایش های تخصصی، برگزاری جشنواره های الگوی تدریس برتر و جلسات ادواری تخصصی حوزه ای و رشته ای، تا آنان با روش های فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش و پرورش تطبیقی کشورهای پیشرفته آشنا شوند و ترس‌آنها‌برای‌استفاده از‌رایانه‌در‌کلاس‌درس‌کاهش یابد و پاسخگوی ضرورت های قرن بیست و یکم در عرصه آموزش و پرورش شوند. 
2-تشکیل کلاس های زبان انگلیسی و رایانه برای معلمان تا بتوانند با رایانه کار کنند و از متون علمی- تربیتی مؤلفان خارجی بهره مند شوند و از آخرین دستاوردهای آموزشی و پرورشی و پژوهشی مطلع گردند.
3-تشکیل کلاس های زبان انگلیسی و رایانه برای دانش آموزان از دوره ابتدایی با استفاده از بازی های رایانه ای.
4-تقویت فن آوری نوین آموزشی در مدارس و اعطای کارت های رایگان اینترنت و ایمیل به معلمان و شاگردان تا هم نوشته های خود را روی وب سایت بنویسند و هم مدارس سنتی به مدارس هوشمند تبدیل گردد.
5-جایگزین کردن سی دی های آموزشی به جای کتاب های درسی و دیکشنری در نظام آموزشی.
 
6-
 برگزاری مسابقات بین معلمان و همچنین بین دانش آموزان در زمینه زبان انگلیسی و رایانه. 
7-اجباری کردن درس مبانی کامپیوتر و انفورماتیک در دوره های تحصیلی راهنمایی و متوسطه به فراخور ظرفیت روانی و فکری دانش آموزان.
 
8-تشکیل گروه های کوچک پژوهشی دانش آموزی در کلاس درس توسط معلمان‌، تا فراگیران از طریق نرم افزارهای مشارکتی درون کلاسی و برون کلاسی، با نگارش و ویرایش، به نقد منصفانه همسالان خود بپردازند و ایده های تازه را کشف کنند، چرا که نوشتن، اندیشیدن و خلق کردن است. به عبارت دیگر یا باید نوشت و چاپ کرد و یا باید برکنار ماند.

نقش معلم و دانش آموز در روش یادگیری الکترونیکی :
وظیفه و نقش های معلم در این روش را می توان به این صورت بیان کرد :
1-
 طراحی و سازماندهی آموزش
2-تسهیل کنندة بحث و گفتگو
3-
 هدایت و راهنمایی فرایند یادگیری
4-تدریس همزمان و غیرهمزمان
5-
 مدیریت نظام یادگیری
البتّه ایفای نقش های معلم به تنهایی پیچیده و دشوار است . بنابراین ، بخشی از این وظایف به صورت گروهی و با شرکت افراد نظیر تکنولوژیست آموزشی ، طراح آموزشی ، متخصص
IT ، مهندس سخت افزار و نرم افزار انجام می شود . یادآوری می شود که معلم در این گروه نقش کلیدی و منحصر به فردی دارد و هیچ کس و هیچ چیزی نمی تواند جایگزین او شود .
فراگیرنده و دانش آموز هم در فرایند یادگیری به صورت فعال شرکت می کند و در تعامل گسترده خود با معلمان ، سایر فراگیرندگان و محتوا را فرامی گیرد .در نظام های آموزشی مبتنی بر فناوری ، تلاش فردی و جمعی فراگیرندگان امکان پذیر است و فراگیرندگان به انجام دادن این گونه تلاش ها تشویق می شوند .

مدارس هوشمند نیاز جوامع اطلاعاتی :
مدارس هوشمند به مجموعه ای از مدارس اطلاق می شود که از اینترنت و فناوری اطلاعات استفاده می کنند تا در جهت آموزش به دانش آموزان چند عمل اساسی انجام دهند ، یعنی بتواننددرزمان‌کوتاه‌تری‌مطالب بیشتری‌را‌منتقل کنند و دسترسی فوری و آنی دانش آموزان را به جواب بسیاری از مسائلی که ممکن است در یک کلاس سنّتی برای آنها به عنوان سؤال باقی بماند فراهم کنند .
مدارس هوشمند این توانایی ها را دارند که به طور مرتب معلم و دانش آموز را مورد ارزیابی قرار دهند ، وضعیت فعلی آنها را ارتقاء دهند و اگر معلمی در روش تدریس خود اشکالی دارد ، آن روش را اصلاح کند . در این مدارس درس تابث نیست و محیط کاملاً باز است.گرچه‌موضوع ها موردبحث‌کاملاً مشخص است ولی با‌توجه به توانمندی دانش آموزان و کشش آنها می توان دایرة توسعة دانش را وسیعتر کرد .
بنابراین مدرسة هوشمند فضایی است که در آن برای تولید ، توزیع و استفاده از اطلاعات ، آموزش های لازم به دانش آموزان داده می شود تا آنها بتوانند هم در امور‌درسی و هم برنامه های آیندة خود زمینة توسعة علمی و اشتغال برنامة کاری خود را فراهم کنند .

ضرورت استفاده از تکنولوژی در آموزش :
از مهم ترین شاخص های توسعه در یک کشور کیفیت برونداد نظام آموزشی است که آن نیز به چگونگی نظام انتقال اطلاعات برنامه ریزی شدة آموزش به فراگیرندگان و نیز بهبود فرآیند یاددهی –
 یادگیری بستگی دارد. در دنیای امروز این امر مهم را فناوری آموزشی بر عهده دارد که استفادة بهینه از فناوری آموزشی در جریان تدریس به سبب فعال کردن حواس فراگیران ،امرآموزش را واقعی تر و نیز عملی تر نموده و ضمن غنی کردن کیفیت تدریس و یادگیری ،کارایی تعلیم و تربیت را ارتقاء بخشیده است .درس هایی مانند علوم ، جغرافیا ، زمین شناسی ، آزمایشگاه علوم زیستی و حتّی ادبیات می توانند از وسایل تکنولوژی و کمک آموزشی مؤثر در یادگیری استفاده نمایند .
چون حالت مجسم در ذهن دانش آموزان به وجود می آید و درک آنها نسبت به درس افزایش می یابد در نتیجه بهره وری در سیستم آموزش به وسیلة وسایل آموزشی و تکنولوژی بالا می رود و بازدهی هم از نظر قبولی و معلومات بسیار زیاد می شود .

نبود الگوهای مناسب ،ضعف بزرگ مدارس کشور است :
شاید‌برای‌همةما(مخصوصاًمعلمان)این سؤال‌پیش‌آمده‌باشد‌که‌چرا باید‌از فناوری اطلاعات و ارتباطات درکلاس استفاده کرد؟ این که چطور یاد می گیرند و خلاصه اینکه این یادگیری چگونه می‌تواندبرای تمام دانش‌آموزان کلاس به طور مؤثر سازماندهی شود،از سؤالاتی هستند که توسط معلمان مطرح می شوند از آنجا که روش برنامه ریزی ما،سازماندهی و اداره کردن فعالیتها درکلاس درس به واقع منعکس کنندة افکار و هدفها دربارةیادگیری‌بچه ها می باشد، باید‌تمام سعی و تلاشمان این باشد که میزان علاقه مندی بچّه ها را افزایش دهیم ،انگیزه های آنان را تقویت کنیم و آنان را تشویق کنیم تا علیرغم وجود مشکلات به‌سمت وسوی‌موفقیت پیش‌بروند‌.سعی‌نموده‌کمکشان کنیم تا آموخته های قبلی خود را با آموزه های جدید مرتبط کنند. پس از آنها می خواهیم تا حس اعتماد به نفس و استقلالشان را در یادگیری افزایش دهند. و الگوهای مناسبی در زمینه فناوری اطلاعات را به معلمان و دانش آموزان معرفی نماییم .

نقش معلم در فرایند ICT :
درفرهنگ ما شغل معلمی‌شغل بسیار شریف و ارزنده ای است این شغل درعین حال ، خیلی ظریف و پرمسئولیت است و مشکلات خاصی نیزدارد که آگاهی نداشتن ازآنها سبب کاهش موفقیت معلمان می شودیکی از این مشکلات ، تکرار تدریس در هر روز و ادامة آن به مدت 30سال تحصیلی است . اگر تکرار فرآیندآموزش و روش یادگیری دانش‌آموزان،در این مدت متنوع و جذاب نباشد،چه بسا که نشاط و پویایی آموزش کم رنگ و یادگیری هم به فعالیتی عادی و بدون انگیزة درونی تبدیل می شود.
درحقیقت‌می توان گفت که‌خلاقیت معلم ،پایه واساس ایجاد‌تغییر درفرایندآموزش به حساب می‌آید و معلمی که خلاقیت ندارد ،کمتر می تواند درکلاس ،محیطی فعّال و فضای گرم و بانشاط ایجاد کند . این گروه ازمعلمان خیلی زود از لذّت و صفای آموزش محروم می شوند .
مشارکت معلمان در فرایند برنامةدرسی و تصمیمات مرتبط بدان از زمان تخصصی شدن قلمرو برنامه ریزی درسی مطرح بوده ،ولی دامنة مشارکت آنها درنظام های برنامه ریزی متفاوت ومتنوع بوده است. نظریه‌پردازی درحوزة برنامه درسی وتعیین سهم عوامل و عناصرگوناگون درتصمیم‌گیری ،از یک طرف نیازمندآشنایی با‌فرایند‌تصمیم‌گیری و از طرف‌دیگر‌مستلزم اعتقاد و باور به مشارکت است. باور و مشارکت معلمان تا آنجا پیش  می رود‌که‌موفقیت و‌شکست بهترین و یا ضعیف ترین برنامه درسی طراحی شده را در گرو کیفیت اجرا از جانب معلم می داند .و نیزیکی ازچالشهایی که
ICT برای معلمان تدارک می بیند تعریف نقش آن به عنوان تسهیل کنندة یادگیری،سازمان دهندةکار گروهی ، مدیرفعالیت های کلاس‌درسی و...است.به این ترتیب معلمان بیشتر وقت خود را صرف پشتیبانی تک تک افراد یاگروه ها خواهندکرد وکمتر به تدریس درکلاس خواهند پرداخت .استفاده از ICT محیطی با قابلیت ویژه درکلاس‌درس ایجاد‌می کندکه بطور مسلم در ظهور ظرفیت های پنهان دانش آموزان اثرگذار خواهد بود .
یکی از نکات بارز در این زمینه ، نگرش معلمان نسبت به فناوری و ورود آن به کلاس درس است ، معلمان به راحتی تغییر را نمی پذیرند .برای کمک به آنها باید نگرانی هایشان را مدنظر قرار داد . می توان گفت زمانی معلمان آمادگی دریافت و ورود فناوری به کلاس خود را دارندکه به دنیای فناوری وارد شده و از بهره‌گیری این علوم بی نصیب نمانند . به این‌منظور ،برنامه‌های مقدماتی 
microsoftoffice وکار با اینترنت می تواند شروع خوبی باشد. با افزایش مهارت معلمان در بکارگیری شخصی رایانه و کار با محیط های گوناگون ، آشنایی با برنامه و ارزیابی نرم افزار ،آمادگی برای تلفیق فناوری بیشتر می شود ، از آن مهمتر اینکه بدون ترس از دست رفتن احترام خوددر نزد دانش آموزان ،همکاران یا افراد مافوق به هنگام استفاده از فناوری در کلاس درس و اشتباه کردن، احساس موفقیت کنند . عدّة معدودی از ما هنگام نخستین تجربةاستفاده از چیزی ،اساس موفقیت می کنیم .باید فضایی در مدرسه بوجودآید که به افراد فرصت‌دهدبرای یک بار هم که شده تجربة استفاده ا زفناوری در کلاس درس را داشته باشند و باید دانست تغییر سخت است ولی نه نشدنی.

دلایل استفاده ازICTدرمدارس :
از زمانی که « جان دیویی » ادعا کرد ارتباط تنها با تجمع افراد درکنار یکدیگر بـوجـود   نمی‌آید، بلکه با یک کتاب یا نامه نیز می توان ارتباط برقرارنمود می توان گفت امروزه روش های یادگیری متحول شده اند. جوامع با شتاب از صنعتی به اطلاعاتی در حال تغییرهستندو‌آموزش‌هم به‌طور‌فزاینده به‌نیروی پایداری تبدیل شده است که پتانسیل های هوش جمعی و استعدادهای در هم گسیخته را که فناوری در دستمان قرار داده است، شکوفا می‌کند . با بهره گیری از 
ICT آموزش گیران قادر خواهند شد،اطلاعات بیشتری را در مدت زمان کوتاه تری کسب کنند . از زمان ورود اولین فناوری به حوزةآموزش،انگیزة افراد برای فراگیری افزایش یافته است. فناوری اطلاعات و ارتباطات در این زمینه نه تنها به عنوان یک مبحث مستقل مطرح است بلکه مستقیماً بر سایر برنامه ها ی آموزشی اثر  می گذارد .

استفاده از امکانات ICT برای دستیابی به اهداف یاددهی- یادگیری :
امروزه کاربردهای رایانه ای ، تهیة صفحه‌گسترده ها ،شبیه سازی ،مدل سازی مولکولی،بانک داده هاو...در آموزش دروس جایگاه منحصر به فردی یافته است اما به درستی از آن استفاده نمی شود، علت‌آن است که وقتی یک فنـاوری سـرانجـام پـذیرفته می شود و به فرایند‌آموزش راه می یابد به علت تغییر فرایند یاددهی- یادگیری و گسترش هدف ها ،از توانایی ها ی آن به طور کامل استفاده نمی شود . اغلب ما معتقدیم که معلمان خوبی هستیم و همیشه برای پاسخگویی به پرسشهای دانش آموزان آماده ایم اما آیا همة آن چیزی که باید سرکلاس به آن پرداخته شود انجام می پذیرد؟
پاسخ به این سؤال که به فرایند 
ICT مرتبط می شود دشوار است . ازدیدگاه نظری یک کتاب درسی تنها مادةدرسی است که دانش آموز برای دستیابی به همة اطلاعات لازم در رسیدن به هدف ها ی یادگیری پیش بینی شده در دسترس دارد امّا در عمل تعداد کمی از دانش آموزان این رابطه را رضایت بخش توصیف می کنند. در این میان اگر به نقش رایانه در ارائة درس توجه کنیم درمی یابیم که رایانه با عرضة کنترل شدة درس و ایجاد موقعیت تعامل و تقویت موضوع مورد آزمایش پیش از ورود به مبحث بعدی موقعیت تازه ای را پیش روی ما می گشاید به این ترتیب رایانه و کتاب درسی در این فرایند مکمل عمل می کنند و نتایج حاصل کارآمدتر و مؤثّرتر خواهد بود .
استفاده از 
ICT به معلم امکان می دهد تا در استفاده از زمان کلاس انعطاف بیشتری نشان دهد و برای تمرین و تکرار آموخته های دانش آموزان زمان بیشتری صرف کند. 
استفاده از امکانات 
ICT نه تنها فرصت تمرین بیشتری روی نمونه های گوناگون را برای دانش آموزان فراهم می کند بلکه به معلّم نیز امکان می دهد که با بحث کردن در بارة کاربردهای آن درزندگی ، فرایند یادگیری را گسترش دهد.

مشکلات جاری پیش از خدمتِ معلمان د رحوزةICT :
مبانی 
ICT را معلمان متخصص رایانه آموزش می دهند . بنابراین صرفاً به مسائل تکنیکی می پردازند و به کاربردها ی آموزشی این فناوری توجه ندارند . واحد های فناوری آموزشی بیشتر درمسیرسنّتی آموزش داده می شود و شواهد اندکی وجود دارد که استفاده از فناوری جدید رادر نوآوری آموزشی تأکید کند .معلمان جدیدالورود زمانی که به مدرسه می روند نمی دانند چگونه فناوری جدید را در کلاس خود به کار ببرند . زیرا دربرنامة درسی خود در زمینة کاربرد ICT تمرین کافی نداشته اند همان گونه که شاهد هستیم در کارورزی کنونی آموزش پیش از خدمت معلمان ،فناوری جدا از آموزش نظریه های تخصصی و کارورزی آموخته می شود. بدون شک این وضعیت رشد قابلیت و شایستگی معلمان آینده را درکاربرد ICT در نوآوری های آموزش به تأخیر می اندازد ، زیرا آنان همان طورتدریس می کنند که یادگرفته اند. از طرفی کم بودن واحدهای فناوری برای دانشجومعلمان کشور یکی ازمشکلات پیش رو است. واحد رایانه پایه ای که برای دانشجویان تربیت معلم در ایران درنظر گرفته شده بسیار ابتدایی است ونیز بسیاری از دانشجویان با هدف کسب نمره این واحد درسی را می گذرانند و کمتر به فکر استفاده از فناوری و امکانات در جهت بکارگیری از آموزش و یاددهی هستند.

آموزشهای مرتبط با ICT برای معلمان در حال خدمت :
در یک پژوهش که در سال 83-1382در سطح شهر تهران از میان 400 نفر از معلمان گرفته شده که این 400نفر از میان هفت هزار نفری بودند که در دوره های 
ICDL شرکت کرده بودند.یافته های پژوهش به قرار زیر است :
یافته های حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که از نظر معلمان ،محتوای دوره های آموزشی 
ICT ازلحاظ علمی متناسب با نیازهای حرفه ای معلمان بوده است .
نظر معلمان در مورد مناسب بودن کیفیت اجرای دوره معنی دار و مثبت است .
 
نظرمعلمان درمورد ضرورت برگزاری دوره معنی دار و مثبت است به عبارتی معلمان برگزاری دورة آموزشی
ICT را در حد بالا ضروری می دانند .
نظر معلمان در زمینةبرگزاری دوره های بعدی معنی دار و مثبت است و به برگزاری دورة آموزش 
ICT و شرکت درآن ،در حد بالا علاقه دارند.
از نظر معلمان ،تأثیر دوره بر عملکرد شغلی آنان،معنی دار و مثبت است واین دوره در عملکرد شغلی شان درحد متوسط به بالا تأثیر داشته است.
میزان دسترسی معلمان به سخت افزار ها و نرم افزار ها کمتر ازحد متوسط است .نظر اکثر معلمان مفید بودن دوره می باشد.

دلایل اهمیت ICT برای کودکان :
نکتة قابل توجه در این میان این است که استفاده از ابزار
ICT بخصوص رایانه برای دانش آموزان پایه های پایین تر یا حتّی پیش دبستانی می تواند یادگیری ابتدایی آنها از علوم مختلف را تسهیل یا حتّی باعث شود ابعاد واقعی موضوع در همان ابتدا در ذهن کودکان نقش ببندد و همة ما می دانیم که تقریباً بیشتر دانش آموزان امروزی در دنیای تصاویر غرق شده‌اند و برایشان بازی های رایانه ای جذابیت بیشتری دارد ، دیگر مانند کودکان نسل ها ی پیشین از خواندن کتاب ها ی طولانی لذّت نمی برند . به تجربه ثابت شده است تأثیری که تصاویر در یادگیری کودکان دارند نوشته ها و توصیفات کتاب و معلم ندارند و رایانه یک ابزار بسیار مناسب برای نمایش تصاویر و عکس های مختلف با کیفیت بسیار خوب و همیشه در دسترس هستند.
از طرفی پاره ای از متفکران نگران این مسئله اند که سپردن همة امور به فضای دیجیتال موجبات کاهش تفکر را فراهم می کند . به نظر « نیل پستمل » بایستی به نقادی های متفکران به آثار فناوری نو توجّه کرد ،ولی نگاه تندروانه ما را از بسیاری از فرصتهای جدید فناوری محروم خواهد کرد.بیان دیگر این سخن آن است که امروز میان دنیای مکتوب و جهان دیجیتال باید نقطه تعالی ایجاد کرد.

طریقه کمک والدین به کودکان در راستای قابلیت های ICT :
راهنمایی های زیادی وجود دارد که والدین می توانند به ایجاد قابلیت های 
ICT در کودکان کمک کنند که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:http://blogfa.com/images/smileys/24.gifببینید ICT چگونه‌در تعلیم و تربیت کودک شما جای گرفته و اهدافی برای فعالیت های ICT و همچنین تعلیم وتربیت او در نظر بگیرید .http://blogfa.com/images/smileys/24.gif مواد یادگرفتنی الکترونیکی ، نرم افزار ها و منابع را متناسب با اهداف تعیین شده بسنجید.http://blogfa.com/images/smileys/24.gif به این که کودک با ICT چطور کار می کند علاقه مند شوید و از او بخواهید طریقة عمل آن را به شما نشان دهد .http://blogfa.com/images/smileys/24.gif با کودک خود در بارةکارهای مفیدی که در مدرسه با ICT انجام می دهد صحبت کنید و او را با ICT در خانه پیوند بدهید .http://blogfa.com/images/smileys/24.gifدربارة راه های ترغیب استفاده از کاربردهای وسیع کامپیوتر فکر کنید.http://blogfa.com/images/smileys/24.gifکامپیوتر را بخشی از زندگی شخصی خود قرار دهید.http://blogfa.com/images/smileys/24.gifخودتان هم به دنبال یادگیری کامپیوتر باشید و اگر لازم است برای مهارت های خود در کلاسهای کامپیوتر ثبت نام کنید .

وبلاگ و وبلاگ نویسی :
وبلاگ دفترچة یادداشت الکترونیکی هر فرد است . معلمان هم می توانند تجربیات خود را با ایجاد وبلاگ های شخصی و به روز نگه داشتن آنها به دیگر همکاران انتقال دهند .
وبلاگ نویسی به مهارت هایی نیاز دارد که مهم ترین آنها قلم روان و ذهن پویاست ، این دو مهارت با گذشت زمان تأثیرمتفاوتی روی وبلاگ دارد . اولی را اگرنداشته باشید و یا اگر‌درآن ضعیف باشید به مرور زمان و با نوشتن قویتر می شود ، ولی نداشتن دومی به مرور زمان به خاموش شدن و تعطیلی وبلاگ می انجامد .هر محیط یادگیری به قصد ایجاد فضایی برای طرح مسائل و حل آنها خلق می شود تا کاربران با استفاده از آن بتوانند دانش خود را ارتقا دهند .
معلمان می توانند از طریق ساخت وبلاگ ، به بسیاری از اهداف آموزشی موردنظرخود دست یابند . مثلاً معلم ریاضی ، زبان انگلیسی ، علوم تجربی و... در وبلاگ خود مباحثی پیرامون موضوعات درسی و فراتر از آن مطرح می کنند و از دانش آموزان می خواهندبه وبلاگ مراجعه نموده، مطالب را‌ مطالعه و نظرات خود را یادداشت کنند . به این ترتیب با یک وبلاگ ساده معلم می تواند در هر زمانی و مکانی با دانش آموزان خود در ارتباط باشد. دانش آموزان می توانند از طریق پست الکترونیکی مشکلاتی که برای آنها بوجود آمده با معلم درمیان بگذارند و معلم هم می تواند در وبلاگ خود آنها را راهنمایی کند.

اینترانت چیست؟
اینترانت یک شبکه درون سازمان است که شبیه به اینترنت عمل می کند . اینترانت از نظرفناوری و پروتکل های مورد استفاده شبیه اینترنت ا ست. با این تفاوت که رایانه های اینترانت در واقع یک شبکة محلی ((
LAN است و خارج از سازمان مربوطه قابل دسترسی نمی باشد به طور‌معمول اتصال بین اینترنت واینترانت ازطریق یک فایروال رایانه ای، با یک نرم افزار خاص صورت می گیرد .
قابلیت های یک اینترانت، به اشتراک گذاشتن اسناد و مدارک ، ارائه خدمات اینترنت،پیام رسانی‌، دسترسی مطمئن ،امکان دسترسی آسان ، جستجو و بازیابی متنی بودن بر پایگاه داده ها و بانک های اطلاعاتی می باشد .
 
امروزه تبدیل اطلاعات به دانش در اولویت جوامع اطلاعاتی قرارگرفته و برای تبادل اطلاعات میان معلم و دانش‌آموز به مواد‌آموزشی یا کلاس درس مجازی و صرفه جویی در زمان می توان از شبکه اینترانت استفاده کرد .

اهداف ایجاد اینترانت در مدارس :
1-
 افزایش ارتباط میان مدارس و جهان امروز : معلمان و شاگردان با برقراری ارتباط با مدارس و سازمان های دیگر می توانند مهارت های جدیدی کسب کنند و برای جامعه مؤثر باشند.
2-
 توسعة استراتژی: با توسعة استراتژی ها و با بکارگیری فناوری ،استقلال کافی به مدارس داده می شود و طرح ها ی جدید مدارس بر اساس استفادةبهینه از امکانات اجرا می شود .
3-
 گسترس تفکّر خلاق: آموزش بر پایة فناوری اطلاعات باعث می شود دانش آموزان فعالیت بیشتری کنند و از ایده های یکدیگر بهره مند شوند .
4-
 کیفیت‌آموزش : فناوری اطلاعات موجب افزایش کارایی و اثر بخشی سیستم مدیریتی می شود که این امر در بالا بردن سطح کیفی آموزشی مؤثر است.
5-
 تربیت متخصصان : ایجاد شبکه اینترانت در مدارس موجب گسترش مدارس امن و تربیت انسانهای توانمند می شود.
6-
 گام نهادن در مسیر فناوری اطلاعات: استانداردکردن طرح هایی برای بکارگیری رایانه در برنامة آموزش مدارس و گام نهادن در مسیری که در آن فناوری اطلاعات بخشی از فرایند تدریس و تعلیم در نظام آموزشی به شمار می رود.
7-
 گسترش همکاری میان مدارس : شبکه اینترانت در آموزش وپرورش راهی برای تبادل اطلاعات و داده ها میان مدارس مختلف است .
8-افزایش ارتباط: اینترانت باعث افزایش میزان همکاری همگانی سازمان های مرتبط با فناوری در مدارس می شود.تقریباً صددرصد مدارس آمریکا از سال2000 و دراروپا بیش از 80درصد متصل به اینترانت هستند .از سال 2003 تمام مدارس ژاپن ،در چین علاوه بر مدارس بسیاری از سازمان ها به اینترانت متصل هستند .
 
راه اندازی شبکه اینترانت در ایران درابتدای راه می باشد. در حال حاضر 3500مدرسه به شبکه ملی اینترانت متصل هستند این در حالی است که تمام مدارس ایران قابلیت اتصال به شبکه اینترانت را دارند.

ICT و پیشبرد اهداف آموزش و پرورش سایر کشورها :
بدیهی‌است درهرکشوری هیچ بخش اقتصادی،اجتماعی غیرمرتبطی دراهداف اولیة‌خود ، توسعة بکارگیری هیچ فناوری از جمله 
ICT را ، مدنظرقرار نمی دهد، زیرا در این زمینه رسالتی ندارد ، بلکه عموماً با هدف ارتقای کیفی فعالیتهای خود ، از فناوری های نو نظیر ICT با امکان سنجی بهره می گیرد.
سیاست های آموزشی جوامع متمدن بیشتر بر رشد منابع انسانی متمرکزاست. برای درک این واقعیت که علوم و فناوری در زندگی انسانها تأثیر شگرف دارد ضروری است تا در آموزش علوم،نگرش های مثبت افراد نسبت به خویشتن و جامعه مطرح شود تا آنها بتوانند با زندگی ماشینی کناربیایند و خود را با شرایط دنیای مجازی وفق دهند .در چنین کشور هایی تلاش ، بیشتر دراین زمینه است که افراد را برای زندگی در جامعه ای علمی و فناورانه آماده سازند.
 
مطالعه دقیق و تک به تک جوامعی که ازطریق فناوری به موفقیت های بزرگی درعرصةآموزش و پرورش و سایر عناصر اقتصادی ،فرهنگی و....نایل شده اند و استفاده از تجارب آنها می تواند کمک بسزایی نماید تا از دوباره کاری ها و شکست و مسائل دیگر جلوگیری گردد. این مسئله نیز حائز اهمیت است که در استفاده از تجارب دیگر کشورها مستقل از بررسی شرایط آنها در مقایسه با واقعیات موجود درکشور ما ، در مواردی می توان از هدر رفتن سرمایه های ملی جلوگیری کرد.

فرهنگ جامعه در برخورد با فرایند ICT :
در جهان امروز آنچه که بیشتر از فناوری آشکار است جنبة فخرفروشی و به رخ کشیدن آن است . مردم دیدگاهشان با اصل قضیه کاملاًمتفاوت است.شاید اگر یکی از موارد فناوری
ICT یعنی ساخت و طراحی صفحات وب را مورد مطالعه قرار دهیم به این نتیجه برسیم که افراد معلوم نیست قصد اطلاع رسانی دارند یا فقط وقت گذرانی و ادّعای یاد داشتن و فخر فروشی .
شاید‌درمواردی نیاز به بسیاری از وسایل در قسمت های متفاوت فناوری نباشد ولی اشخاص می خواهند کلکسیونی از سخت افزار و نرم افزار داشته باشند. می خواهند همه چیز‌را یاد‌داشته باشند ولی کسی چیزی از آنها فرا نگیرد هیچ گاه کسی را آن چنان که باید راهنمایی نمی کنند‌و‌دراین‌گیرودار خود نیز به جایی نمی رسند خود ادعای فرهنگ دارند در حالی که از اصل فرهنگ فناوری آگاه نیستند و نمی دانند که واقعاً از آنها چه می خواهد.
آن چه که اکنون بدان نیازمندیم این است خیلی ساده ببینیم واقعاً کجا قرار داریم و به کجا می خواهیم برسیم . شاید برای رسیدن به جایگاه اعلی خیلی چیزها را باید کنار گذاشت.

نتیجه‌گیری و ارائة راهکار :
تا‌ بدینجا می توان فهمید نظام تعلیم وتربیت ما نیاز دارد برای پیشرفت خود با فناوری های نوگام بردارد. قدم برداشتن درهر یک ازکانال های فناوری های نو برای سیستم آموزشی ما می تواند خیلی مفید واقع گردد.در دهة گذشته هیچ تحولی نبوده که به اندازه فناوری اطلاعات در شئونات دنیا تأثیر بگذارد به تجربة بسیاری از کشورهای دنیا از جمله: مالزی،سنگاپور،ژاپن ،امریکا و...که دستیابی به شاهراه ها ی 
ICTرا استراتژی ملی خود تلقی ومعتقدند که هرچقدر این استراتژی مهیا باشد بهتر می توانند از فرصت ها استفاده کنند ، انتظاراز نهاد آموزش و پرورش ما نیزدر بعد فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیج کنندگی ملی است و نه بازدارندگی.ما در شرایطی نیستیم که بتوانیم در بخشICT هزینه فرصت کنیم و هر فرصتی‌که از دست بدهیم بعید‌است که بتوانیم آنرا فردا بدست‌آوریم.ناگفته نماند کشور ما نیز گام به گام در این مسیر حرکت می کند اما برای افزایش درصد بکارگیری استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات باید برنامه ریزی کنیم و بامعناتر گام برداریم . 
حوزه مطالعه و پژوهش در زمینه
ICT(فناوری اطلاعات وارتباطات)بسیار وسیع است که در این مقاله سعی برآن شده بود مواردی که در بخش آموزش و یادگیری دانش آموزان از اهمیت بیشتری برخوردار بوده به دست بررسی گذاشته شود ناگفته نماند که هر یک از موارد و موضوعات مورد مطالعه در این مقاله نیز در جای خود می تواند مورد مطالعه دقیق قرارگیرد و به مواردی جزئی تر تقسیم و به بحث گذاشته شوند.امید است با سعی و کوشش کم نظیر پژوهشگران و توجه بیشتر مسئولا ن کشور در این امرشاهد موفقیت های زودرس باشیم .

منابع :

1- طراحی آموزشی در دانشگاههای مجازی – بی بی عشرت زمانی– چکیدة مقالات دومین همایش فناوری آموزشی – دانشگاه علامة طباطبایی تهران– خرداد1383

2- جهانی شدن ، فناوری اطلاعات و تعلیم و تربیت – دکتر محمد عطاران – ناشر: موسسة توسعة فناوری آموزشی مدارس هوشمند – سال 1383

3- یادگیری الکترونیکی در قرن 21- دی . آر .گریسون و تری اندرسون – مترجم : دکتر محمد عطاران – ناشر : موسسة توسعة فناوری آموزشی مدارس هوشمند – سال 1383

4- فناوری اطلاعات بستر اصلاحات در آموزش و پرورش –دکتر محمد عطاران – ناشر: موسسة توسعة فناوری آموزشی مدارس هوشمند – سال 1383

5- آموختن برای زیستن – نوشتة: فردریک شامپیون – مترجم : محمد قاضی – 1354

6- تدریس برای فردا- هاشم هاشم نژاد -  مدرس تربیت معلم اصفهان

7- روز نامة خراسان (ضمیمة بایت) 7آذر 86 و‌‌‌‌‌‌22 آذر 86

8- مجلة مدرسه فردا – شماره های 1تا 8 سال 1386

9- مجلة رشد تکنولوژی آموزشی -  شماره 2 آبان 85

10-مجلة رشد تکنولوژی آموزشی -  شماره های 4 و 5 سال 86 و 7 سال87

11-نقشICT  درکلاس درس- لاویس ،آوریل- ترجمة : منوچهر فضلی خانی – تهران – انتشارات ورای دانش

12-نگاهی به فناوری اطلاعات و نقش آن در آموزش علم – الهه علوی – رشد آموزش زیست شناسی - دورة نوزدهم – شمارة 1

13-نقش فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش – علی اصغر عباسی – مجموعه مقالات اولین کنفرانس آموزش زیست شناسی ایران – آذر ماه 1384



نظرات 1 + ارسال نظر
اندیشه سه‌شنبه 17 بهمن‌ماه سال 1391 ساعت 02:30 ب.ظ http://andishe-12.blogfa.com

سلام همکارخوبم
ازاین که مطالب وب براتون جالب بود خوشحالم
وبلاگ شما هم بسیار جالب و مفیده ، حتما از مطالبش استفاده خواهم کرد.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد