مدرسه هوشمند، تجربه ای نوین در برنامه های آموزش و پرورش

این روزها استفاده از روش‌های نوین آموزشی در آموزشگاه ها رو به افزایش می باشد و در این راستا ایجاد مدارس هوشمند در دستور کار بسیاری از دولت ها قرار گرفته است. سال 1984، دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه هاروارد، طرح مدارس هوشمند را با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه نمودند.

این طرح، به تدریج در چند مدرسه اجرا شد و سپس توسعه یافت؛ مالزی در سال 1998 برای اولین بار به عنوان نخستین کشوری بود که مدارس هوشمند را در نظام آموزش و پرورش خویش راه اندازی کرد. شورای عالی آموزش و پرورش ایران نیز به سال 1380 موضوع مدارس هوشمند را برای نخستین بار در کشور مطرح ساخت که با تایید و تصویب این شورا مقرر گردید از سال 81 این مدارس راه اندازی شوند.

  در روش دیداری- شنیداری سعی می گردد آموزش به کمک فیلم، انیمیشن، نماهنگ و ... ارایه شود. در این روش ماندگاری مطلب قریب به 20 سال می باشد در حالی که ماندگاری مطلب در روش شنیداری حداکثر 6 ماه است. ضمن این که در روش دیداری- شنیداری، مطالب علمی در محیطی جذاب تر و مدت زمان کمتر قابل انتقال است. علاوه بر این موارد، معلم از مواد آموزشی چند رسانه ای شامل فیلم، عکس، صدا، اسلاید و ... استفاده می کند تا کیفیت و ماندگاری آموزش را ارتقا بخشد. این قدم اول در راه حرکت به سوی مدارس هوشمند می باشد.

هوشمندسازی مدارس از راهبردهای اساسی تحول بنیادین آموزش و پرورش است. استفاده از سیستم مدرسه هوشمند، محیط آموزشی پویایی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد که باعث بهبود تمرکز آن‌ها می گردد. افزایش علاقه به یادگیری و غنی‌تر ساختن ارتباط دانش‌آموزان با آموزگار از دیگر مزایای این سیستم می باشد. مدرسه هوشمند، مدرسه‌ای فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن، مبتنی بر فناوری کامپیوتر و شبکه انجام می‌گیرد و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن نیزهوشمند است.

در چنین مدارسی روند اجرای کلیه فرایندها اعم ازمدیریت، نظارت، کنترل، یاددهی و یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، امور دفتری و... همه درجهت بهبود نظام آموزشی و تربیتی پژوهش محور طراحی می شود. بر اساس سند ملی تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش، هوشمندسازی مدارس و مجتمع‌های آموزشی و پرورشی طی سه مرحله مدرسه، معلمان و خانواده به انجام خواهد رسید. البته هوشمند سازی مدرسه، کلاس، دفتر دانش آموز، اتاق مطالعه و ... همگی استفاده صرف از تجهیزات رایانه ای نیست بلکه، ایجاد محیطی متناسب با مهارت های دانش آموزان است، برای دبیران، معلمان و خانواده و دست اندرکاران آموزش نیز چنین مفهومی کاربرد دارد.

آنجاست که معلمان در کنار دانش آموزان یاد می گیرند به جای ارایه یک طرفه آموزش، نقش تسهیل کننده را درخودآموزی ویادگیری دانش آموزان  به عهده گیرند و دانش‌آموزان نیز نقش یاد دهنده و یادگیرنده را برعهده دارند. در این مدرسه، برنامه درسی محدود کننده نیست و به دانش‌آموز اجازه داده می‌شود از برنامه‌های درس خود فراتر گام بردارند. تأکید بر مهارت فکر کردن و فراهم ساختن محیط یاددهی ـ یادگیری از راهبردها و خط مشی های مدرسه هوشمند است.

دراین نوع مدارس محتوی الکترونیکی ابزاری مؤثر برای آموزش است که با ترکیبی ازمتن، تصویر، صدا و فیلم بستر ارتباطی بین دانش آموزان و معلمان در هر نقطه ازجهان را فراهم می سازد. بدین نحو زمینه آموزش نوآورانه و خلاق برای دانش آموزان ایجاد می شود. تکنولوژی جای کتاب محوری را می گیرد و معلمان بافناوری جدید مطالب درسی راتدریس می نمایند.

درمدارس هوشمند، کلاس مانند یک کلاس سنتی است که بااستفاده از قابلیت ها و ابزارهای فناوری اطلاعات تجهیز می شود. در این کلاس حداقل یک ابزار نمایش ازجمله تخته تعاملی یا ویدئو پروژکتور و یک رایانه وجود دارد. رایانه جایگزین تخته سیاه و CD جای دفتر مشق را می‌گیرد.

دانش‌آموزان می‌توانند از طریق اینترنت اطلاعات بسیاری را درباره هر موضوعی به دست آورند. آموزش منحصر به معلم نیست و دانش‌آموز نقشی اساسی در آموختن مباحث علمی دارد. معلمان با استفاده از محتوای درس الکترونیکی موجب تفهیم بهتر مطالب و صرفه‌جویی در وقت می‌شوند؛ دانش‌آموزان هم این فرصت را دارند که توانایی و قابلیت های خود را آشکار و به تولید محتوا بپردازند.

کتابخانه این مدارس، یک کتابخانه الکترونیکی است و دانش‌آموز می‌تواند به صورت Online از آن استفاده نماید. محیط های گفت‌وگو، بحث، پرسش و پاسخ به صورت همزمان و ناهمزمان فعال است.

روش تدریس، براساس دانش‌آموز محوری است، زیرا:

1) در تعیین اهداف آموزشی، دانش آموز با راهنمایی معلم خویش اهداف راشکل می دهد.

2) در تعیین وظایف آموزشی،به پیشنهاد معلم وظایف توسط دانش آموز تعیین می گردد.

3) در انتخاب منابع، دانش آموز منابع خود را درنظر می گیرد و ازمعلم درباره آن ها نظر می خواهد.